Fot. Osram
Kiedyś wybór żarówki był prosty: wystarczyło wiedzieć, jaką powinna mieć moc, czy ma być przezroczysta czy matowa, z dużym lub małym gwintem. Wraz z pojawieniem się żarówek energooszczędnych pojawiły się także nowe parametry, wciąż nie dla wszystkich jasne i często przyprawiające o ból głowy. Jak się odnaleźć wśród licznych ikonek i oznaczeń, kupić taką żarówkę, jakiej faktycznie potrzebujemy i nie dać się oszukać?
Bogusław Nowak
Przy wyborze żarówki energooszczędnej możemy oczywiście zaufać np. sprzedawcy, ale wtedy nie będziemy mieć pewności, że doradzi nam uczciwie. Niestety, do sprzedaży trafiają także podróbki niespełniające wszystkich norm, żarówki o zaniżonych parametrach lub takie, których producent celowo nie oznakował. Tańsze i droższe, mniej lub bardziej zaawansowane technologicznie. Sprytny i dobrze przeszkolony sprzedawca wciśnie nam wszystko. Chyba że sami będziemy wiedzieli, czego szukamy, i nie damy się tak łatwo omotać.
Niestety nie możemy także całkowicie zaufać Internetowi. Producenci żarówek mają własne strony informacyjne, na których zachwalają swoje wyroby. Gruszek w popiele nie zasypują także importerzy żarówek, którzy niekiedy wydają duże pieniądze na reklamę. Na takich stronach, bywa że zakamuflowanych, trudno o obiektywne informacje.
Fot. Osram
Jak wybrać żarówkę energooszczędną
Równolegle z wycofywaniem żarówek żarnikowych komisja Unii Europejskiej uruchomiła w Internecie portal, który w przystępny sposób miał wyjaśniać, dlaczego warto kupować żarówki energooszczędne. Opublikowała także wymagane oznaczenia ikonowe, które producenci żarówek powinni umieszczać na opakowaniach swoich produktów. Dzięki nim klient świadomie wybiera: czy woli żarówkę droższą, ale bardziej zaawansowaną technologicznie, a tym samym bardziej energooszczędną, czy jej tańszą i mniej oszczędną wersję.
Na opakowaniach nowych żarówek znajdziemy:
strumień świetlny – mierzony w lumenach,
efektywność energetyczną – mierzoną w klasach od A do C,
żywotność – jak długo żarówka będzie świeciła,
temperaturę barwową – czy świeci światłem zimnym, czy ciepłym,
liczbę cykli włącz/wyłącz – ile razy będziemy mogli ją włączyć i wyłączyć,
czas nagrzewania – ile czasu minie, zanim będzie świecić pełnym światłem,
regulację natężenia światła – czy światło będzie można np. przyciemniać,
temperaturę działania – czy jest przeznaczona do użytku wewnątrz pomieszczeń czy na zewnątrz,
wymiary – bardzo ważny parametr, bo nie każda żarówka wszędzie się zmieści.
By pomóc użytkownikom właściwie dobrać produkt do swoich potrzeb, komisja unijna stworzyła specjalny program doboru żarówek. Wystarczy zaznaczyć odpowiednie parametry (czyli optymalny sposób oświetlenia wnętrza), a program sam podpowie, jakiej żarówki potrzebujemy.
Jak korzystać z programu
Najpierw w polach zaznaczonych na zielono wybieramy interesujące nas kryteria – wystarczy przeciągnąć myszką żarówkę i ustawić w odpowiednim miejscu. W polu A (oznaczenia literowe pochodzą od autora) zaznaczamy taką moc, jaka odpowiada tradycyjnej żarówce, którą mamy w domu i którą chcemy wymienić na energooszczędną – np. 75 W. Następnie w polu B wybieramy temperaturę barwową światła, czyli czy ma być zimne, czy ciepłe, oraz rodzaj żarówki – matowa lub przezroczysta. Przy polu C decydujemy, czy żarówka będzie świeciła dłuższy czas czy np. krótko, ale będzie często włączana i wyłączana. Aby wybrać kryteria dodatkowe (szybkie nagrzewanie czy możliwość przyciemniania światła), należy kliknąć na szare żarówki w polu D.
Po wybraniu wszystkich kryteriów w polu E wyświetlą się rodzaje żarówek, które spełniają nasze oczekiwania (czerwony tekst oznacza, że tego rodzaju żarówki nie ma jeszcze w wybranych przez nas parametrach). Teraz wystarczy myszką najechać na zdjęcie którejś z wybranych żarówek, a w polach F oraz G pojawią się informacje potrzebne do zakupu odpowiadającej nam żarówki. Po najechaniu myszką na niektóre pozycje w dymkach wyświetlą się dodatkowe informacje.
Dobrane przez program parametry wystarczy wydrukować (opcja drukuj), by mieć je pod ręką podczas zakupów.
Program unijny jest prosty w obsłudze i co najważniejsze, nie faworyzuje żadnego producenta. Pozwala szybko i sprawnie dobrać odpowiednie parametry do faktycznych potrzeb. W sieci pojawiły się niestety szybko także programy i strony forsujące jedynie informacje konkretnych producentów, z obiektywnym wyborem produktu mające niewiele wspólnego. Dlatego, zanim skorzystamy z tego typu programów, sprawdźmy najpierw, czy przypadkiem nie zawierają danych tylko jednego producenta – bo wtedy wiadomo, że pomogą nam wybrać produkt konkretnej firmy.
Jak rozpoznać żarówkę wysokiej jakości
Skorzystanie z pomocy programu to jeszcze nie wszystko. Trzeba także nauczyć się, jak odróżniać produkt gwarantujący określone parametry od zwykłej podróbki – w przeciwnym razie możemy kupić żarówkę, która nie będzie świeciła zgodnie z unijną normą albo będzie zużywała więcej prądu. Jeśli mamy do wyboru opakowanie ze wszystkimi oznaczeniami, jakich „nauczył” nas program, oraz opakowanie bez oznaczeń – zawsze wybierajmy to pierwsze, nawet jeśli żarówka jest dużo droższa (warto na wszelki wypadek zachować paragon i opakowanie). Zwróćmy także uwagę na wygląd ikonki obrazującej dane parametry, bo i tu dosyć często zdarzają się fałszywki.
Tak wygląda unijna ikona, która informuje, jak szybko żarówka osiąga pełną moc. Czas musi być podany w sekundach.
A tak wygląda podróbka – zamiast unijnego oznaczenia czasu nieuczciwy producent umieścił tylko napis „fast start” (szybki start), nie informując dokładanie użytkownika, jak szybko nagrzewa się żarówka, i nie dając mu tym samym prawa do ewentualnej reklamacji, bo jak wiadomo, szybkość to pojęcie względne.
Po lewej unijny znak CE, po prawej znaczek China Export. Fot. Bogusław Nowak
Niestety, podrabiane jest także jedno z ważniejszych oznaczeń – skrót CE, który gwarantuje, że produkt jest zgodny z dyrektywami Unii Europejskiej, że pozytywnie przeszedł specjalistyczne badania i spełnia przewidziane dla niego podstawowe normy bezpieczeństwa, zawarte w tzw. Dyrektywach Nowego Podejścia. Dotyczą one zagadnień związanych z bezpieczeństwem użytkownika, ochroną zdrowia i środowiska naturalnego na wszystkich etapach wytwarzania oraz określają zagrożenia, które producent powinien wykryć i wyeliminować. Znak wymagany jest na wszystkich produktach, które mogą bezpośrednio zagrażać zdrowiu, m.in. wyrobach elektrycznych, elektronicznych i zabawkach. Za nieumieszczenie go grożą surowe konsekwencje prawne. Forma i wielkość znaku są ściśle określone i zastrzeżone. Nie ma jednak instytucji odpowiedzialnej za sprawdzanie produktów pod względem oryginalności znaku. Lukę tę wykorzystali chińscy producenci, którzy na swoich wyrobach, m.in. żarówkach, umieszczają bardzo podobny znak – logo China Export – w skrócie CE.
Aktualny wykaz nowych wersji chińskich oznaczeń.
Wykaz nowych unijnych ikon oraz informacji o parametrach na opakowaniach żarówek
Strumień świetlny
Żarówka o mocy 100 W emituje strumień świetlny 1300-1400 lumenów.
Żarówka 75 W emituje 920-970 lm.
Żarówka 60W ma 700-750 lm.
Żarówka 25 W emituje 220-230 lm.
Oznaczenia ilości lumenów oznaczone jest na opakowaniu liczbowo z dopiskiem „lumen”.
Efektywność energetyczna
Oznaczenia efektywności energetycznej na opakowaniach współczesnych żarówek są identyczne jak naklejki powszechnie umieszczane np. na lodówkach. Ponieważ jednak mamy wiele rodzaju żarówek trzeba wiedzieć, że do wytworzenia takiego samego strumienia świetlnego świetlówka kompaktowa (klasy A) zużyje jedną trzecią energii, której potrzebowałaby ulepszona żarówka halogenowa (klasy C). Dlatego porównywać trzeba nie tylko klasy w tym samym rodzaju żarówki ale też porównywać rodzaj żarówki (cena zakupu) i ich klasy.
Żywotność
Żywotność żarówek może wynosić od tysiąca godzin (na zdjęciu po prawej – 10 000 h) w przypadku żarówek tradycyjnych do 15 tys. godzin w przypadku najlepszych świetlówek kompaktowych i żarówek LED (diodowych). Im większa gwarantowana żywotność tym żarówka (danego rodzaju) jest droższa.
Temperatura barwowa
Barwa światła. To jeden z najważniejszych parametrów „odpowiedzialny” za komfort eksploatacji żarówek nowej generacji. Barwa podawana jest w Kelwinach. Dla porównania: 2000 Kelwinów ma światło zwykłej świecy, 5000–5500 K – światło typowo dzienne.
Na zdjęciu obok porównanie temperatury barwy świecących żarówek typu LED
Liczba cykli włącz/wyłącz
Informacja ta jest szczególnie ważna w przypadku świetlówek kompaktowych. Standardowej świetlówki kompaktowej (liczba cykli włącz/wyłącz: 3000–6000) nie powinno się instalować w miejscach, w których będzie się ją zapalać dość często, czyli częściej niż średnio trzy razy dziennie. Istnieją też jednak specjalne świetlówki kompaktowe dostosowane do tego rodzaju miejsc, które mogą przetrwać do miliona cykli włącz/wyłącz. Dlatego producent musi podać na opakowaniu informację o ilości cykli .
Czas nagrzewania
Klasyczna świetlówka kompaktowa potrzebuje czasu, aby się nagrzać i osiągnąć pełny strumień świetlny. Ponieważ są już specjalne świetlówki kompaktowe, które włączają się prawie tak szybko, jak inne rodzaje żarówek, czas nagrzewania musi być oznaczony na opakowaniu za pomocą ikony.
Temperatura pracy (zakres bezawaryjnego działania)
Świetlówki kompaktowe i żarówki LED są bardziej wrażliwe na temperaturę niż żarówki tradycyjne czy halogenowe. Producent musi stosownym oznaczeniem ikonowym podać graniczne parametry odporności żarówki na niskie i wysokie temperatury.
Regulacja natężenia światła
Kto używa urządzeń zmieniających natężenie światła, powinien na opakowaniu wybranej żarówki znaleźć ikonę, która wyjaśnia czy wybrana żarówka może czy nie może (przekreślona) współpracować z urządzeniami regulującymi światło.
Wymiary żarówki
Kto planuje wymianę żarówki tradycyjnej na energooszczędną, a nie zamierza zmieniać oprawy lampy MUSI znać wymiary nowych żarówek. Są bowiem (generalnie) nieco większe. Istnieje obawa, że nie zmieszczą się tam, gdzie pasowała żarówka tradycyjna! Producent żarówki ma zatem podać jej rozmiar na opakowaniu.
Co zrobić z żarówką (ekowskaźnik)
Jeśli taki znak będzie na opakowaniu żarówki NIE WOLNO jej wyrzucać do kosza na śmieci. Musi być zaniesiona do sklepu. KAŻDY sklep MA OBOWIĄZEK taką zużytą żarówkę przyjąć.
Zdjęcia ikon i oznaczeń – Bogusław Nowak, Bartosz Nowacki.